چرا حافظ اینچنین در جهان مشهور است؟

آوازه حافظ و شعرهایش تا محافل ادبی در غرب و اروپا هم رفته و طرفداران زیادی دارد. حافظ یکی از شاعران بزرگ و برجسته تاریخ شعر و ادبیات فارسی، در ایران و جهان است.

شاید تعجب کنید اما حافظ و غزلیاتش نه تنها برای ایرانیان جذاب و دوست‌داشتنی است؛ بلکه افراد زیادی در جهان، غزلیات او را به زبان‌های مختلف ترجمه کرده و از شعرهای حافظ الگو گرفته‌اند. در ادامه حافظ و دلیل محبوبیت او در جهان را بررسی می کنیم.

حافظ که بود؟

خواجه شمس‌الدین محمدبن بهاءالدین حافظ شیرازی، شاعر بزرگ در قرن هشتم است. این شاعر بزرگ، در شیراز متولد شده و در همان شهر هم از دنیا می‌رود.

زندگی حافظ در کودکی و بعد از مرگ پدرش، با سختی‌های زیادی همراه بوده است. او با رسیدن به سنین جوانی، در نانوایی مشغول به کار می‌شود. اما علاقه و استعداد زیادش او را به تحصیل علم در مکتب می‌کشاند.

حافظ شیرازی، پای درس علمای بزرگی می‌نشیند و علوم شرعی و ادبی را نیز می‌آموزد. اما چیزی که این شاعر بزرگ را معروف به حافظ کرد، حفظ قرآن کریم توسط او در دوران تحصیلش بود. او به القاب دیگری مثل مولاناالاعظم، المرحوم الشهید، مفخرالعلماء، استاد نحاریرالادباء و محمد حافظ شیرازی نیز معروف است.

کتاب دیوان حافظ او، 500 غزل، چند قصیده، دو مثنوی، چندین قطعه و تعدادی رباعی دارد. این کتاب، تنها اثر حافظ در دوران زندگی‌اش بوده و از زیباترین و معروف‌ترین کتاب‌های اصیل ایرانی است که در کتابخانه هر ایرانی یافت می شود.

حافظ، شاعر شاعران در جهان

دوستداران حافظ، هر سال در 27 مهر، به مناسبت بزرگداشت او در آرامگاهش دور هم جمع می‌شوند. این دوستداران حافظ، فقط ایرانیان نیستند. بلکه افراد زیادی از کشورهای مختلف جهان نیز در این بزرگداشت شرکت می‌کنند.

محبوبیت شعر حافظ به بزرگان ادبیات و شاعران کشورهای دیگر هم رسیده و باعث شده که آن‌ها نیز برای سرودن شعرهایشان از غزلیات حافظ الگوبرداری کنند. در ادامه شاعرانی که از اشعار حافظ تاثیرگرفته اند، به شما معرفی می‌شود:

·گوته و نیچه در آلمان

گوته و نیچه از معروف‌ترین بزرگان علم و ادب آلمان هستند. گوته معتقد است بعد از اینکه ترجمه آلمانی شعرهای حافظ را خوانده، تولدی دوباره داشته است. او در دیوان غربی و شرقی خود از شعر‌های حافظ تاثیر گرفته است.

نیچه نیز به عنوان فیلسوف معروف و پرقصه آلمانی، در سراسر جهان معروف است. او بعد از مطالعه آثار بازمانده از ایران باستان، دلبسته فرهنگ ایران می‌شود و بعد به شعرهای حافظ می‌رسد. نیچه در آثارش، 10 بار از حافظ نام برده و نام گوته را نیز به همراه او آورده است.

شعر نیچه درباره حافظ:

میخانه‌ای که تو برای خویش پی افکنده‌ای

فراخ‌تر از هرخانه‌ایست!

جهان از سر کشیدن می‌ای که تو در اندرون آن می‌اندازی ناتوان است!

پرنده‌ای که روزگاری ققنوس بود

در ضیافت توست!

موشی که کوهی را بزاد

خود گویا تویی!

·رادولف امرسون در آمریکا

این شاعر بزرگ آمریکایی، فارسی نمی‌داند ولی هفت استاد شعر ایرانی به نام‌های حافظ، فردوسی، انوری، نظامی، مولوی، سعدی و جامی را محترم می‌شمارد.

امرسون، در سال 1884 با جهان بینی حافظ آشنا شد و مکتبی به نام تعالی‌گری را در آمریکا بنیان‌گذاری کرد. این مکتب، باعث آشنایی شاعران دیگری چون والت ویتمن و امیلی دیکنسون، با ادبیات ایران شد.

·آندره ژید و ویکتور هوگو در فرانسه

با کمی دقت در اشعار این دو شاعر و ادیب بزرگ فرانسوی، می‌توان رنگ و بویی از دیوان حافظ را پیدا کرد. ویکتور هوگو، حافظ را شاعر دل‌ها می‌نامد و در کتابش از شعرهای حافظ نیز استفاده می‌کند.

آندره ژید نیز در کتاب مائده‌های زمینی خود از شعرهای حافظ و سعدی الهام می‌گیرد و در آرزوی این بوده که کتابش همانند دیوان حافظ، پرمعنا و زیبا باشد.

·نوایی و حافظ خوارزمی در ازبکستان

نوایی، کتابی به نام محاکمه اللغتین را به زبان فارسی نوشته است. این کتاب نیز با تاثیر از غزلیات حافظ نوشته شده است و خود نوایی نیز در شعرهایش از حافظ مدد می‌گیرد.

حافظ خوارزمی، نیز شاعری ازبکی است و با توجه به شیفتگی‌اش به حافظ، به شیراز آمد. او از حافظ به عنوان استاد خود یاد می‌کند و همیشه دوست داشته که حافظی دیگر برای ازبکی‌ها باشد.

·شاعران قدیمی و جدید در تاجیکستان

اهمیت و محبوبیت حافظ در تاجیکستان، بین مردم شروع می‌شود و تا مشاهیر ادبی آن‌ها نیز می‌رسد. تاجیکی‌ها، از حافظ با عزت و احترام زیادی یاد می‌کنند. شاعران و ادیبان تاجیکی نیز مثل عصمت بخارایی، اسیری خجندی و عبدالرحمن مشفقی بخارایی، از حافظ تاثیر گرفته‌اند و او را استاد خود می‌دانند.

·غالب، اقبال و ناصرعلی سرهندی در هندوستان

غالب و اقبال، طرفدار اسلوب بیان و شیوایی غزل‌های حافظ بوده‌اند. شاعران هندی مشهور دیگری نیز مانند ناصرعلی سرهندی، میر افضل ثابت و واقف لاهوری در شعرهای خود از حافظ تاثیر گرفته‌اند.

دلیل شهرت جهانی حافظ چیست؟

غزل حافظ، تلفیقی از عشق و عرفان است. اما همه ماجرای شهرت و محبوبیت حافظ به این ویژگی ختم نمی‌شود. با کمی توجه و هم‌نشینی با حافظ در اشعارش، به خوبی متوجه می‌شوید که حافظ بار تمام جریان‌های شعر و ادب فارسی را به دوش می‌کشد. در واقع همه جریان‌ها به گونه‌ای در شعر حافظ حس می‌شود.

مهم‌ترین دلیل شهرت جهانی حافظ، قدرت تاویل‌پذیری و تفسیر اشعارش است. به طوری که هرکس، با خواندن غزل‌های او، با توجه به شرایط روحی و حال و هوای خود؛ برداشت خاصی از آن پیدا می‌کند.

در واقع این خاصیت شعر حافظ، به گونه‌ایست که انگار حافظ، آن غزل را برای حال این لحظه سروده است. به بیانی دیگر، حافظ شیرازی، سخنی مناسب حال افراد می‌گوید و برای هرکسی معناهایی غریب، لطیف و بسیاری در الفاظی اندک دارد.

حافظ، به لسان‌الغیب نیز معروف است و قرآن را به گونه‌های مختلفی در شعرش منعکس می‌کند. برای همین شعرهایش از نظر مردم بسیار مقدس شمرده می‌شوند.

ویژگی های اشعار حافظ

شعرهای حافظ، دارای ویژگی‌های فراوانی اند و همین ویژگی‌ها باعث محبوبیت بیشتر او در سراسر جهان شده است. در زیر ویژگی‌های اشعار حافظ برای شما بیان می‌شود:

رمزپردازی

در شعرهای حافظ، سمبل‌ها و نمادهای مختلفی وجود دارد و همین باعث رمزآلود شدن آن ها می‌شود. این رمزپردازی، باعث شده هرکسی معنایی به خصوص را از شعرهای حافظ داشته باشد و تعبیری متفاوت و مربوط به خود را از شعرهای حافظ بگیرد.

لحن مناسب و پرشور در آغاز شعرها

بیت اول غزل‌های حافظ، از نظر ادبیات فارسی قابل تامل است. چون او برای آغاز هریک از غزل‌های خود لحنی خاص را در نظر می‌گیرد. این لحن گاهی حماسی، گاه طنزآمیز و بعضی اوقات هم حسرت‌بار و اندوهگین است.

ایهام و ابهام

شعر حافظ، به طور غیر مستقیم سخن و منظوری را می‌رساند و برای همین به شعر ایهام و ابهام هم معروف است. ابهامی که در شعرهای حافظ وجود دارد، لذت‌بخش و غم‌انگیز است.

استفاده از ایهام توسط حافظ نیز به دلیل قصد او برای نوشتن شعرهایش، به بهترین حالت ممکن است.

از طرفی حافظ در زمان حکومتی پرفتنه زندگی می‌کرده و برای همین به طور غیرمستقیم از ابهام و ایهام در شعرهایش استفاده می‌کند. در سنت‌های عرفانی نیز فاش کردن اسرار ناپسندیده بوده و با توجه به شخصیت عرفانی حافظ می‌توان نتیجه گرفت که زبان عارفانه، زبانی خاص و رمزآلود است.

در پایان باید گفت شهرت جهانی حافظ و شعرهایش، از شرق تا غرب را فراگرفته و افراد زیادی نیز از شعرهای او الهام گرفته و می‌گیرند. جهان‌بینی و زندگی‌نامه حافظ، به عنوان یکی از زیباترین و لطیف‌ترین دلایل شهرت و محبوبیت او در جهان است.

امروزه افراد زیادی در داخل و خارج کشور غزلیات دیوان حافظ را در موسیقی، هنر و معماری استفاده می‌کنند و از او تاثیر می‌گیرند و دیوان حافظ، هدیه‌ای مناسب و فاخر برای عشاق و علاقه‌مندان به شعر، فرهنگ و ادبیات غنی حافظ است.